- ταλμούδ
- Έργο στο οποίο βρίσκεται συγκεντρωμένο το μεγαλύτερο μέρος της μεταβιβλικής εβραϊκής παράδοσης. Αναπτύχθηκε από τον 3o έως τον 7o αι. με απαρχή έναν κώδικα πολιτικού και θρησκευτικού δικαίου, τη Μισνά (Εβραίοι, λογοτεχνία). Τα άρθρα του κώδικα αυτού συζητήθηκαν στις ταλμουδικές ακαδημίες, που ονομάζονταν Γεσιβώθ, και μέσω καθορισμένων ερμηνευτικών κανόνων συγκεντρώθηκαν στο βιβλικό κείμενο. Έγινε δηλαδή κάποιες φορές προσπάθεια, ακόμα και με παραβίαση του κειμένου, να βασιστεί η επικρατούσα πρακτική στη θεία διδασκαλία που περιέχεται στη Βίβλο.
Υπάρχουν 2 εκδόσεις του Τ.· παλαιστινιακή και βαβυλωνιακή· η έκδοση της Παλαιστίνης είναι απλούστερη και περισσότερο περιορισμένη, αλλά λιγότερο οργανική από τη βαβυλωνιακή, που μετά τον 5o αι. αναθεωρήθηκε από τους λόγιους που είναι γνωστοί ως Σαβοραίοι, προς διάκριση από τους συντάκτες του T., οι οποίοι ονομάζονταν Αμορραίοι. Εξαιτίας της έκτασης του υλικού, από τον Μεσαίωνα έγινε προσπάθεια να καταρτιστούν επίτομες και συστηματικές εκδόσεις· περίφημη είναι εκείνη που οφείλεται στον Μαϊμονίδη και η οποία λέγεται Μισνά Τορά (Δεύτερος Νόμος).
Το περιεχόμενο του Τ. είναι κατά ένα μέρος νομικό (χαλασικό) και κατά ένα μέρος αφηγηματικό και ομιλητικό (χαγαδικό). Τα θέματα που πραγματεύεται είναι αναρίθμητα· στις σελίδες που μπορούμε να δούμε την καθημερινή ζωή των Εβραίων των πρώτων αιώνων, τις επιστημονικές τους γνώσεις τις ηθικές υποχρεώσεις και τις θρησκευτικές πρακτικές τους. Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι θεολογικές παρατηρήσεις για τον Θεό, τη δημιουργική του δραστηριότητα, την πρόνοιά του, τη δικαιοσύνη του, για τους αγγέλους και τους δαίμονες, για τη μελλοντική ζωή, τον μεσσιανισμό, την εκλογή του Ισραήλ κλπ.
Στο Τ. βασίζεται ακόμα και σήμερα κατά μεγάλο μέρος η θρησκευτική ζωή του πιστού Εβραίου. Η γνώση του έργου, και γενικά της ραββινικής φιλολογίας είναι εξάλλου χρήσιμη για μια μεγαλύτερη κατανόηση των κειμένων της Καινής Διαθήκης, που έχουν τις ρίζες τους όχι μόνο στον κόσμο της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά και στον ιουδαϊκό.
* * *το, Ν1. συλλογή ιερών βιβλίων τού ιουδαϊσμού, θεωρούμενη από τους Ιουδαίους ως συνέχεια τής Βίβλου, που αποτελείται από τη Μισνά, δηλαδή τον κώδικα τού προφορικού λόγου, την Γκεμαρά, δηλαδή την εξήγησή του, καθώς και ορισμένα άλλα βοηθητικά κείμενα, και περιέχει το παραδοσιακό ιουδαϊκό δίκαιο και τη νομική διδασκαλία του2. (ειδικότερα) η φιλολογική κορύφωση τής προφορικής παράδοσης τού ιουδαϊσμού.[ΕΤΥΜΟΛ. < μτγν. εβρ. talmūdh < εβρ. lāmadh «μαθαίνω». Η λ. μαρτυρείται από το 1844 στον Κ. Κοντογόνη].
Dictionary of Greek. 2013.